Vaøo thôøi Huøng Vöông coù moät ngöôøi ñaøn baø ñaõ nhieàu tuoåi nhöng soáng moät thaân moät mình. Moät hoâm saùng daäy baø ñi thaêm nöông, boãng nhìn thaáy moät veát chaân daãm naùt caû maáy luoáng caø. Baø kinh ngaïc keâu leân:

- Ô! Baøn chaân ai maø to theá naøy?

Baø caûm thaáy ruøng mình khi ñöa baøn chaân öôùm vaøo daáu chaân laï. Töø ñoù baø mang thai. Ñuû ngaøy thaùng, baø sinh moät ñöùa con trai buï baãm ñaët teân laø Gioùng. Nhöng ñeán ba tuoåi, Gioùng vaãn naèm ngöûa ñoøi aên, khoâng bieát ngoài, bieát ñöùng vaø cuõng khoâng bieát noùi cöôøi gì caû.

Ngaøy aáy, giaëc AÂn keùo tôùi xaâm löôïc nöôùc ta. Giaëc AÂn raát hung baïo, caàm ñaàu laø moät vieân töôùng hình dung kyø quaùi. Chuùng ñi ñeán ñaâu laø ñoát phaù nhaø cöûa, gieát ngöôøi cöôùp cuûa ñeán ñaáy. Quaân cuûa Huøng Vöông nhieàu phen xuaát traän, nhöng khoâng ñòch laïi. Vua Huøng laáy laøm lo laéng voäi phaùi söù giaû ñi khaép nôi tìm töôùng taøi.

Moät hoâm söù giaû ñi ñeán laøng chuù beù Gioùng. Nghe tieáng rao leänh vua, ñoät ngoät Gioùng nhìn meï baät leân thaønh tieáng:

- Meï cho goïi söù giaû vaøo ñaây cho con!

Baø meï kinh ngaïc nhöng cuõng ra goïi söù giaû. Khi söù giaû vaøo, Gioùng doõng daïc noùi:

- Veà baûo vôùi vua reøn cho ta moät con ngöïa saét, moät ngoïn roi saét vaø moät giaùp saét, noùn saét, ta seõ ñaùnh ñuoåi giaëc cho.

Nghe baåm baùo, Huøng Vöông möøng rôõ lieàn ra leänh cho thôï reøn goùp taát caû saét laïi reøn ngöïa, roi, giaùp, noùn. Moïi thöù reøn xong naëng kinh khuûng. Haøng chuïc ngöôøi moù vaøo thanh göôm maø khoâng nhuùc nhích. Vua Huøng phaûi cho haøng ngaøn quaân só tìm caùch chôû ñeán cho Gioùng. Khi ñöôïc tin quaân só khieâng ngöïa saét saép ñeán laøng, meï Gioùng sôï haõi chaïy veà vôùi con. Gioùng vuït ngoài daäy, noùi:

- Vieäc ñaùnh giaëc thì meï ñöøng lo! Nhöng meï phaûi cho con aên thaät nhieàu môùi ñöôïc.

Meï voäi naáu côm cho Gioùng aên, nhöng naáu leân ñöôïc noài naøo laø Gioùng aên heát noài aáy ngay. Moãi laàn aên moät noài côm laø Gioùng lôùn theâm moät ít, chaû maáy choác ñaõ trôû thaønh moät chaøng trai khoûe maïnh. Heát gaïo, meï ñi goïi haøng xoùm. Moïi ngöôøi ñem taát caû löông thöïc, traùi caây... ñeán ñaày saân. Nhöng ñöa ñeán bao nhieâu, Gioùng aên heát baáy nhieâu. Khoâng maáy choác ñaàu Gioùng ñaõ chaïm noùc nhaø. Ai naáy chöa heát kinh ngaïc thì luùc aáy quaân só ñaõ hì huïc khieâng ngöïa, roi, aùo giaùp, noùn saét tôùi. Gioùng böôùc ra khoûi nhaø vöôn vai moät caùi, ngöôøi cao to söøng söõng, chaân daøi hôn tröôïng, heùt leân moät tieáng nhö saám.

Theá laø Gioùng maëc aùo giaùp saét, ñoäi noùn saét, tay caàm göôm saét. Ñoaïn töø bieät meï vaø daân laøng, nhaûy leân löng ngöïa. Ngöïa saét boãng choàm leân, phun thaúng ra ñaèng tröôùc moät luoàng löûa ñoû röïc. Gioùng thuùc chaân, ngöïa phi nhö bay, rung caû trôøi ñaát. Chæ trong chôùp maét, ngöïa xoâng ñeán choã giaëc ñoùng ñoâng ngheït caû maáy khu röøng. Thanh roi cuûa Gioùng vung leân loang loaùng nhö chôùp giaät. Quaân giaëc tieáng ra chöøng naøo cheát chöøng naáy. Ngöïa theùt ra löûa thieâu chaùy traïi giaëc.

Gioùng caøng ñaùnh caøng khoûe, thaây giaëc naèm ngoån ngang ñaày röøng. Boãng roi gaõy, Gioùng thuaän tay nhoå nhöõng buò tre hai beân ñöôøng quaát tôùi taáp vaøo luõ giaëc. Töôùng giaëc bò ñaäp tan xaùc, luõ lính taùn loaïn, sôï haõi quy haøng. Khoâng ñaày moät buoåi, Gioùng ñaõ tröø xong naïn nöôùc. Luùc baáy giôø Gioùng ñaõ ñeán chaân nuùi Soùc Sôn. Ñeán ñaây, Gioùng beøn côûi boû giaùp, noùn laïi, roài caû ngöôøi laãn ngöïa bay thaúng leân trôøi.

Sau khi thaéng traän, ñeå nhôù ôn ngöôøi anh huøng, vua Huøng sai laäp ñeàn thôø Gioùng ôû laøng queâ, phong laøm Phuû Ñoång Thieân Vöông.